Het swingt maar het is gevaarlijk. Een lied van de bekende Keniaanse muzikant Kamande wa Kioi roept op de messen te slijpen voor onbesneden mannen. In het bijzonder de huidige premier en presidentskandidaat Raila Odinga. Onbesneden mannen zijn het onwaardig om Kenia te leiden. Kioi en twee andere muzikanten zijn op 4 juli aangeklaagd wegens het aanzetten tot etnisch geweld.
„God heeft U vervloekt. De Filistijnen mochten Israël niet leiden, want ze waren onbesneden”, zingt Kioi, die tot de Kikuyu-stam behoort, over een dansende gitaar. „Toen Abraham Gods bevelen niet opvolgde, was zijn straf besnijdenis. Jij, generaal van Migingo, het mes wordt geslepen”. Migingo is een klein eiland in het Victoriameer, het gebied waar Raila Odinga en zijn Luo-stam vandaan komen.
Kenia bevindt zich in de aanloop naar verkiezingen en de mobilisatie op etnische basis is al in volle gang. Politici voeren campagne in hun thuisregio’s om te worden aangewezen als uitverkorenen van hun stam. Sinds de onafhankelijkheid van Kenia 49 jaar geleden draait de machtspolitiek om stammen.
Twee van de meest invloedrijke groepen zijn de onbesneden Luo’s en de Kikuyu’s, van wie de mannen zijn ontdaan van hun voorhuid. Kenia’s vader des vaderlands Jomo Kenyatta was een Kikuyu, evenals de huidige president Mwai Kibaki.
De Kikuyu’s monopoliseerden de macht bij de onafhankelijkheid en hebben altijd het grootste aandeel in de economie gehad. Dat roept afgunst op bij andere stammen. Dit bereikte bij de verkiezingen vijf jaar geleden een kritiek punt toen de Luo’s met alle andere stammen één front vormden tegen de Kikuyu’s.
Met behulp van fraude won Kibaki de verkiezingen, waarna de tribale tijdbom ontplofte en er twee maanden volgden van hevig geweld, dat Kenia aan de rand van de afgrond bracht. Met kapmessen gingen Kikuyu’s en Luo’s elkaar te lijf. Onder dwang werden Luo’s door Kikuyu’s besneden. Er stierven 1.500 mensen en een kwart miljoen burgers raakte ontheemd.
Giftige propaganda van politici, journalisten, musici en schrijvers is vooral gevaarlijk in tribaal diverse staten. Stammenhaat wordt aangewakkerd op plaatselijke radiostations of kranten, in een voor andere landgenoten onverstaanbare taal. Daarom werd bij het Internationale Strafhof in Den Haag de radiojournalist Joshua arap Sang aangeklaagd wegens het aanwakkeren van tribaal geweld vijf jaar geleden. Op zijn radiostation in Eldoret zou hij in de taal van de Kalenjin hebben opgeroepen tot geweld tegen Kikuyus.
Sinds het Rwandese radiostation Mille Collines in 1994 Hutu’s ophitste om genocide te plegen op de Tutsi’s, is Afrika gespitst op haatdragende taal. De suggestie van de Keniaanse zanger Kioi dat je geen echte man bent met een voorhuid, dat je je geen man mag noemen zolang er nog een worstje tussen je benen hangt, geldt in het huidige politieke klimaat in Kenia als ontmenselijking van de rivaal. Net zoals Mille Collines in 1994 Tutsi’s kakkerlakken noemde.
Het lied tekent de oplopende spanningen in aanloop naar de verkiezingen in Kenia, die voor maart volgend jaar moeten worden gehouden. Vrijwel alle presidentskandidaten hebben een verbond gesloten om te voorkomen dat Raila Odinga aan de macht komt. Maar Odinga gaat in de opiniepeilingen aan kop. Op nummer twee in de peilingen staat Uhuru Kenyatta, de zoon van Kenia’s eerste president Jomo Kenyatta.
„Uhuru is van ons”,(Uhuru ni witu) heet het omstreden lied van Kioi, dat bol staat van de Kikuyu-mythologie. Uhuru betekent in de nationale taal Kiswahili ‘vrijheid’. De titel van het lied kan dus ook worden gelezen als „de vrijheid is van ons”of „Kenia is van ons de Kikuyu”. Pas na het uitbreken van de controverse rond het lied ontkende Uhuru Kenyatta banden te hebben met de muzikanten en niet achter het omstreden lied te staan.
De makers van het controversiële lied moesten zich verantwoorden voor de Nationale Commissie voor Cohesie en Integratie (NCIC), die na het verkiezingsgeweld is opgericht om etnische spanningen tegen te gaan. De commissie stuurde de muzikanten naar de rechter door.
Kamande wa Kioi, een voormalige gospelzanger en oud-gitarist van de beroemde Kenya Police Band, kan maximaal drie jaar gevangenisstraf krijgen of een boete van 12.000 dollar. Hij wijst de beschuldiging van Kikuyu-chauvinisme van de hand en zegt dat „we het recht hebben om in onze eigen taal onze eigen leiders aan te prijzen”. Zijn advocaat maakte bezwaar tegen een „criminele interpretatie van artistiek werk”.
Het verkiezingsgeweld van 2007 heeft de stammentegenstellingen tot een gevaarlijk niveau gebracht. Veel Kenianen vrezen voor nieuw geweld en vinden dat Kioi de gevangenis in moet. „Anders ontaarden de aanstaande verkiezingen weer een geweldadige tribale wedloop”, zegt Maura, een Kikuyu in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. „Trouwens, zit het verstand in het hoofd of in de voorhuid?”
Intussen verkoopt Kioi’s cd met het gewraakte nummer als warme broodjes.
