Spionnen op het palmenstrand, patrouillerende marineschepen op de golven van de azuurblauwe Indische Oceaan, snuffelhonden rond de hotels en geheime tv-camera’s bij de receptie – hoe veilig kun je het maken voor de toerist aan de Keniaanse kust? „De toeristen zijn vermoedelijk de best beveiligde groep in Kenia”, zegt Millicent Odhiambo, hoofd van de Mombasa Coast Association.
In westerse hoofdsteden denken overheden daar anders over: Amerika, Engeland en Frankrijk geven negatieve reisadviezen voor grote delen van Kenia. Onlangs werden honderden Britse toeristen hals over kop van de kust geëvacueerd, Londen sloot zijn consulaat in de havenstad Mombasa en Amerika stuurde zeventig ontwikkelingswerkers naar huis. Want na een golf van aanslagen langs de kust waarbij honderd doden vielen, is Kenia te gevaarlijk geworden.
Sinds de onafhankelijkheid in 1963 vormt Kenia een van de geliefdste toeristenbestemmingen in Afrika – de maagdelijke witte stranden en de wilde natuur met olifanten en leeuwen staan daarvoor garant. Ongeveer 1,8 miljoen toeristen, de meesten uit Europa en Amerika, gingen tot voor kort jaarlijks naar Kenia op vakantie. Sinds de negatieve reisadviezen zijn de tachtig toeristenhotels langs de kust echter voor slechts 5 procent bezet, doorgaans is dat 75 procent.
Al sinds de jaren zeventig, toen de gestoorde dictator Idi Amin huishield in het honderden kilometers westwaarts gelegen Oeganda en de toeristen daarom de Keniaanse kust meden, gaat het op en neer. „Maar een terugslag zoals nu heb ik nog nooit meegemaakt”, klaagt de touroperator Paul Kurgut. „De westerse reactie is overdreven. Want terrorisme bestaat overal in de wereld, Kenia is niet uniek. En wij garanderen dat de toerist hier veilig is.”
In 2011 viel het Keniaanse leger het zuiden van Somalië binnen om er de terreurgroep Al Shabaab te verdrijven, nadat Somalische strijders aan de noordkust een Britse toerist hadden vermoord en zijn vrouw gekidnapt. Al Shabaab nam wraak. Vorig jaar voerde de groep een spectaculaire aanval uit op het luxe winkelcentrum Westgate in de hoofdstad Nairobi, gevolgd door tientallen kleinere aanslagen. Sinds enkele weken concentreren de aanslagen zich langs de kust, waarbij dorpen doelwit zijn en banken en politiebureaus in de as worden gelegd. Alle slachtoffers zijn Kenianen, op twee toeristen na die door onbekenden in Mombasa werden doodgeschoten.
Al Shabaab eiste de aanslagen op dorpen langs de kust op. Maar de Keniaanse president zegt dat niet de Somalische terreurorganisatie maar plaatselijke politici van de oppositie verantwoordelijk zijn. Dat geeft de belanghebbenden in de toeristenindustrie het excuus te zeggen dat het niet om terrorisme gaat door islamitische radicalen, maar om een politieke machtsstrijd op tribale grondslag tussen Kenianen. „Het betreft een Keniaanse stammenstrijd en Kenianen lopen gevaar, niet de buitenlanders. Kom naar Kenia en wij geven u de mooiste tijd van uw leven”, lokt Millicent Odhiambo de toeristen.
Het Keniaanse veiligheidsapparaat faalde vrijwel altijd als het ging om het arresteren van daders. Dat vormt vermoedelijk het grootste beletsel om Kenia veilig te verklaren voor toeristen. In de wildparken zijn geen incidenten gerapporteerd en wie zich langs de kust beperkt tot een verblijf in een luxe strandoord, zal ook niets merken van onveiligheid. Maar de toerist die zich in vrijheid op ieder moment van de dag en nacht overal wil begeven, neemt wél risico’s. Volgens Francis Auma van de mensenrechtenorganisatie Muhuri in Mombasa moeten toeristen de Keniaanse kust daarom toch mijden: „Als het voor ons Kenianen niet veilig is, hoe kunnen we dan de veiligheid van toeristen garanderen? Met de huidige politieke spanningen kunnen blanken gemakkelijk doelwit worden.”
