De prikkelende reuk van de eerste druppels in het stof maakt iedere Keniaan lyrisch. Na een lange droogte is het in de kralen waar de nomaden leven met hun vee een kakofonie van paringsgeluiden. Amechtige ezels houden de Samburu’s uit hun slaap. Het regent weer hevig in Kenia, de natuur wordt herboren en ieder beest wil zich voortplanten. Een half jaar geleden, op het dieptepunt van de crisis, hadden drie miljoen Kenianen nog noodhulp nodig.
Nu jagen vogels achter dwaas fladderende termieten aan. Verse bloemen geuren in de natte aarde. Kinderen glijden op hun blote billen door de modder en proberen de vogeltjes te vangen. „De wereld lacht weer”, zegt de jonge herder Lengai. „Bij droogte zwijgt de natuur, zelfs geiten en schapen kun je op afstand niet meer horen. Nu rennen en springen ze. Iedereen geniet”.
Maandenlang stond de natuur op de savanne in stand-by modus. De aarde verpulverde, de toplaag raasde als stofwolken door de lucht. Het landschap veranderde van groen naar geel naar grijs. Op een enkele geit na voor de achtergebleven oudjes en het jonge kroost begonnen de jonge Samburu-krijgers met hun vee aan een zoektocht naar het laatste gras, soms honderden kilometers verderop. Nu zien ze voor het eerst sinds een jaar hun familieleden weer. Ze zingen erotische liederen over meisjes met pronte borstjes en praten over het stichten van een gezin. In de tijden van ontbering was trouwen uit den boze.
Op de weg uit de laaglanden naar de hooglanden ligt een door woedend water omver gekieperde vrachtwagen in een rivierbedding. Honderden kilometer verderop in vruchtbare landbouwgebieden maakt Tony een regendansje met zijn vriend. „Wat een opluchting, ik hoef nu niet meer iedere ochtend om vier uur op om water uit de rivier te halen”, lacht hij. Zijn vriend draait ondeugend met zijn heupen. „Ik voel dat ik seks wil”, giechelt hij. Met vette klei geplakt aan hun kaplaarzen trekken onder het gekwaak van kikkers vrouwen en kinderen met hun spaden naar de akkers.
De modder houdt hier zelfs de sterkste terreinwagens vast. Toch knisperde maandenlang de grond onder de voeten door de dode bladeren die de losrakende aarde beschermde tegen duivelswinden. Totdat al het struikgewas was verschrompeld, het bos verworden tot een verzameling palen, de weinig overgebleven bladeren hingen loodrecht naar beneden, naar een massief geworden bodem gelijk cement. Zonder het klappen van de krekels was het in de avond doodstil.
Regen werkt bevrijdend. Opnieuw ontsnapt aan een hongerdood. Klimaatverandering maakt het overleven moeilijker. Wist een nomade vroeger vrijwel precies in welke week het regenseizoen begon, nu stelt het onvoorspelbare weer hem constant voor verrassingen. In het zanderige noorden van Kenia stierven duizenden koeien. Op zoek naar gras dreven duizenden nomadische krijgers in de regio Laikipia hun vee dwars door de omheiningen van de uitgestrekte boerderijen, wat leidde tot strijd en de inzet van het leger. In het district Turkana strandden duizenden veehouders bij door hulpverleners opgezette moestuintjes, de ruimte is te verdord voor hun eeuwenoude levensstijl.
Op weg naar Nairobi zijn de sporen van afval langs de snelwegen verdwenen, overwoekerd door weelderig groen. Ook de stad lijdt onder het grilliger wordende klimaat. In de hoofdstad Nairobi ging het drinkwater een jaar geleden op rantsoen. Als mensen dagen, weken zonder water moeten doen, valt je de onaangename lichaamsgeuren op straat en in de winkels op. Wassen wordt een luxe, het moment om schone kleren aan te trekken een hoogtepunt om naar uit te kijken.
Maar nu is die crisis weer voorbij. De smerige zwarte luchten zijn het mooiste nieuws uit Kenia dit jaar.
Foto’s Koert Lindijer
Dit stuk verscheen eerder in NRC Handelsblad op 15-11-2017
